تأثیر اخبار منفی یا مثبت بر جامعه

تأثیر اخبار منفی یا مثبت بر جامعه

در دنیای امروز که ارتباطات لحظه‌ای و گسترده شده‌اند، اخبار نقش بسیار مهمی در شکل‌دهی افکار عمومی و جهت‌دهی جامعه دارند. خبرها، چه مثبت و چه منفی، قادرند روند تصمیم‌گیری، احساسات و رفتارهای افراد را تا حد زیادی تحت تأثیر قرار دهند. در ادامه، به بررسی ابعاد مختلف تأثیر اخبار منفی و مثبت بر جامعه و چگونگی مدیریت این موضوع در سبک زندگی سالم رسانه‌ای می‌پردازیم.

اهمیت اخبار در زندگی اجتماعی
اخبار، با رساندن رویدادها و تحولات روز به مردم، آگاهی و شناخت جامعه را ارتقا می‌بخشد. اما نحوه ارائه و محتوای خبرها می‌تواند تفاوت اساسی در واکنش‌های اجتماعی ایجاد کند. برای مثال، انتشار اخبار مثبت مانند موفقیت‌های ملی، دستاوردهای علمی یا نمونه‌هایی از همدلی‌های مردمی، می‌تواند انگیزه، امید و اعتمادبه‌نفس اجتماعی را افزایش دهد. در مقابل، تمرکز بر خبرهای تلخ، حوادث ناگوار، خشونت یا بحران‌ها، اغلب باعث اضطراب جمعی، ناامیدی و حتی خشم اجتماعی می‌شود.

تأثیر اخبار منفی بر جامعه
1. افزایش استرس و اضطراب:
قرار گرفتن مداوم در معرض اخبار منفی، سیستم عصبی و روان افراد را تحت فشار قرار می‌دهد که می‌تواند باعث بروز استرس، بی‌خوابی و افزایش اضطراب عمومی شود.

2. اثر گلخانه‌ای رسانه‌ای (Overexposure):
قرار گرفتن مکرر در معرض محتوای منفی، موجب عادی‌سازی خشونت یا بحران در نگاه مردم و حتی بی‌حسی روانی و بی‌تفاوتی نسبت به مسائل اجتماعی می‌شود.

3. تقویت اعتمادبه‌نفس پایین و ناامیدی:
تمرکز رسانه‌ها بر اخبار ناامیدکننده ممکن است به افت سطح امید اجتماعی، کاهش مشارکت مدنی، افزایش بدبینی نسبت به آینده و کاهش انگیزه فعالیت‌های اجتماعی منجر شود.

4. تأثیر بر گروه‌های آسیب‌پذیر:
کودکان، نوجوانان و سالمندان بیش از دیگران تحت تأثیر اخبار منفی قرار می‌گیرند. این موضوع می‌تواند موجب اضطراب، ترس‌های غیرمنطقی یا حتی شکل‌گیری افسردگی در این گروه‌ها شود.

تأثیر اخبار مثبت بر جامعه
1. افزایش حس همبستگی اجتماعی:
اخبار مثبت، مانند گزارش کمک‌رسانی داوطلبان، موفقیت جوانان یا دستاوردهای ملی، روحیه همدلی، امید و مشارکت را در سطح جامعه تقویت می‌کند.

2. الگوسازی مثبت و تشویق به کارهای نیکوکارانه:
انتشار داستان‌های موفقیت، انسان‌دوستی یا کارآفرینی‌های اجتماعی، به‌ویژه برای نوجوانان و جوانان، الهام‌بخش بوده و انگیزه اقدام‌های مثبت را افزایش می‌دهد.

3. ارتقای تاب‌آوری اجتماعی:
انتشار اخبار الهام‌بخش و مثبت موجب تقویت توان تاب‌آوری جامعه در مواجهه با بحران‌ها و سختی‌ها می‌شود.

4. کاهش استرس و بهبود سلامت روانی:
اخبار امیدبخش باعث آرامش بیشتر افراد و بهبود سلامت روانی در سطح عمومی می‌شود و حتی ممکن است گرایش به رفتارهای مثبت‌گرایانه و تعاملی را بالا ببرد.

نقش سواد رسانه‌ای در مواجهه با اخبار
1. انتخاب آگاهانه منابع خبری:
افزایش سواد رسانه‌ای باعث می‌شود افراد بتوانند منابع خبری معتبر را از نامعتبر تشخیص دهند و کمتر تحت تأثیر اخبار جعلی، شایعه یا تحریکات احساسی قرار گیرند.

2. مدیریت مصرف اخبار:
افراد با سواد رسانه‌ای مناسب، زمان و حجم مواجهه با اخبار را مدیریت کرده و به جای وسواس فکری، متعادل و هوشمند با جریان اطلاعات برخورد می‌کنند.

3. تحلیل انتقادی محتوای رسانه:
آموختن مهارت تحلیل انتقادی کمک می‌کند تا خبرها با ذهن باز و منطقی خوانده شوند و سوگیری‌ها یا بزرگنمایی‌های رسانه‌ای شناسایی شوند.

راهکارهایی برای مدیریت اخبار در زندگی فردی
- تنظیم زمان و دفعات استفاده از اخبار (به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی).
- انتخاب منابع خبری معتبر و اجتناب از اخبار تحریک‌کننده.
- تمرکز بیشتر بر اخبار مثبت و الهام‌بخش.
- آموزش سواد رسانه‌ای و افزایش آگاهی رسانه‌ای در خانواده و مدارس.
- گفتگو و تحلیل جمعی اخبار در خانواده‌ها برای کاهش اضطراب و انتقال نگرش مثبت.

سخن پایانی
قدرت رسانه در زندگی امروز انکارناپذیر است. قدرت خبر، جامعه را امید می‌بخشد یا به سمت اضطراب و یأس خواهد برد. برای داشتن جامعه‌ای سالم، نیازمند ارتقای سواد رسانه‌ای و مدیریت هوشمندانه و اخلاق‌مدار اخبار هستیم؛ تا هم از اخبار منفی آسیب نبینیم و هم از اخبار مثبت راه رشد و تعالی بیابیم.

گردآورنده: واحد تحقیق و پژوهش موسسه فرهنگی قرآن و عترت اسوه تهران