Fa 
En 
سواد رسانه‌ای و هویت ملی
در دنیای امروز که رسانه‌ها وسیع‌تر، متنوع‌تر و در دسترس‌تر از هر زمان دیگری شده‌اند، میزان و نوع مواجهه ما با پیام‌های رسانه‌ای می‌تواند تأثیر بسزایی بر شکل‌گیری هویت فردی و جمعی‌مان بگذارد. سواد رسانه‌ای به عنوان مهارتی کلیدی، نقش حیاتی در شناسایی، تحلیل، و استفاده صحیح از پیام‌های رسانه‌ای ایفا می‌کند و بستری برای حفظ و تقویت هویت ملی فراهم می‌آورد.
تعریف سواد رسانه‌ای
سواد رسانه‌ای یعنی توانایی تحلیل، تفسیر و ارزیابی انتقادی پیام‌هایی که از طریق رسانه‌ها به ما منتقل می‌شوند. فرد باسواد رسانه‌ای تنها مصرف‌کننده منفعل نیست، بلکه با مطالعه و تامل، پیام‌های آشکار و پنهان رسانه‌ها را می‌شناسد و می‌تواند تاثیرات مثبت و منفی آن‌ها را از هم تمیز دهد.
هویت ملی چیست؟
هویت ملی مجموعه‌ای از باورها، ارزش‌ها، نمادها، زبان، فرهنگ و تاریخ مشترک است که اعضای یک ملت را به هم پیوند می‌دهد و وجود آن باعث می‌شود افراد احساس تعلق و مسئولیت نسبت به کشور خود داشته باشند.
رابطه سواد رسانه‌ای و هویت ملی
در عصر جهانی شدن و هجوم اطلاعات، رسانه‌ها به ابزار اثرگذاری برای شکل‌دهی به افکار عمومی، سبک زندگی، ایدئولوژی و حتی جهت‌گیری‌های سیاسی و فرهنگی ملت‌ها تبدیل شده‌اند. اگر افراد جامعه بدون داشتن سواد رسانه‌ای، صرفاً دریافت‌کننده و دنباله‌رو محتوای رسانه‌های بیگانه باشند، به‌تدریج عناصر هویتی خود را از دست می‌دهند و ارزش‌ها، باورها و فرهنگ بومی کمرنگ می‌شود.
نقش سواد رسانه‌ای در حفظ هویت ملی
۱. شناخت پیام‌های پنهان و آشکار: سواد رسانه‌ای به افراد کمک می‌کند تا بتوانند بین پیام‌های صادقانه و مغرضانه تمایز قائل شوند و فریب تبلیغات یا شایعات را نخورند.
۲. مقابله با جنگ نرم و تهاجم فرهنگی: رسانه‌های بیگانه گاه تلاش می‌کنند با بازنمایی نادرست از فرهنگ و تاریخ یک ملت، هویت مردم را تضعیف کنند. خانواده، مدرسه و رسانه‌های داخلی باید با ارتقای سواد رسانه‌ای، جامعه را در برابر این هجمه‌ها واکسینه کنند.
۳. تقویت زبان و فرهنگ ملی: سواد رسانه‌ای به تقویت علاقه مردم به فرهنگ، زبان و آیین‌های ملی کمک می‌کند و باعث می‌شود افراد نسبت به میراث ملی‌شان مسئولانه رفتار کنند.
۴. انتخابگری و آگاه‌سازی: افراد باسواد رسانه‌ای می‌توانند محتوایی را که ارزش‌های ملی و مذهبی را تقویت می‌کند، انتخاب و آن را ترویج دهند و در مقابل، پیام‌هایی را که تهدیدکننده هویت جامعه هستند، تشخیص داده و از انتشار آن پرهیز کنند.
وظیفه‌ی رسانه‌ها در پاسداشت هویت ملی
رسانه‌های داخلی وظیفه دارند ضمن خانواده‌محور بودن و انتقال صحیح پیام‌ها، آموزش سواد رسانه‌ای را تقویت کنند، به آگاهی‌بخشی مردم بپردازند و با تولید محتوای غنی، جایگزینی برای محتوای بیگانه ارائه دهند.
نتیجه‌گیری
در نهایت، همراه شدن سواد رسانه‌ای با هویت ملی، جامعه‌ای پویا، دغدغه‌مند و مقاوم نسبت به هجمه‌های رسانه‌ای و فرهنگی پدید می‌آورد. آینده جامعه‌ای که اعضای آن نگاه تحلیلی و انتخابگر به رسانه داشته باشند، آینده‌ای روشن خواهد بود که هویت ملی در آن محفوظ می‌ماند و به نسل‌های آینده منتقل می‌شود.
گردآورنده: واحد تحقیق و پژوهش موسسه فرهنگی قرآن و عترت اسوه تهران
