اخلاق رسانه‌ای در قرآن کریم

بسم الله الرحمن الرحیم

### اخلاق رسانه‌ای در قرآن کریم

رسانه در دوران معاصر به یکی از نیرومندترین ابزارهای ارتباطی و فرهنگی تبدیل شده است؛ ابزاری که می‌تواند مسیر اندیشه‌ی ملت‌ها را تغییر دهد و ارزش‌های انسانی را ارتقا یا تضعیف کند. قرآن کریم، به عنوان کتاب هدایت، اصولی دقیق برای انتقال پیام، گفتار، خبررسانی و تأثیرگذاری اجتماعی بیان کرده است که مبنای اخلاق رسانه‌ای در جامعه‌ اسلامی به شمار می‌آیند.

#### **۱. صداقت و پرهیز از دروغ در خبررسانی**
یکی از بنیادی‌ترین آموزه‌های قرآن، راستگویی و پرهیز از دروغ است. در رسانه، هر نوع اطلاع‌رسانی باید بر مبنای واقعیت و امانت باشد. آیه‌ی شریفه "یا أیها الذین آمنوا اتقوا الله و کونوا مع الصادقین" (توبه:۱۱۹) مسلمانان را به همراهی با راست‌گویان فرا می‌خواند. رسانه‌ای اخلاقی موظف است از جعل اخبار، تحریف واقعیت و بزرگ‌نمایی یا کوچک‌نمایی وقایع جلوگیری کند.

#### **۲. رعایت حرمت و کرامت انسانی در انتشار محتوا**
قرآن کریم کرامت انسان را اصل می‌داند: «و لقد کرمنا بنی آدم» (اسراء:۷۰). رسانه باید از تحقیر، تمسخر، شایعه‌پراکنی یا افشای اسرار زندگی افراد دوری کند. تولید محتوا با احترام به شخصیت‌ها و گروه‌های اجتماعی، خود نوعی بندگی و اطاعت از مسیر الهی است.

#### **۳. بررسی صحت منابع (تَثَبُّت) قبل از انتشار خبر**
آیه‌ی بسیار مهم "یا أیها الذین آمنوا إن جاءکم فاسق بنبأ فتبینوا..." (حجرات:۶)، اصل **تثبت خبری** را یادآور می‌شود. قرآن پیش از هر انتشار، تحقیق و بررسی را لازم می‌داند تا از خطای رسانه و تخریب بی‌دلیل آبروی دیگران جلوگیری شود. این اصل، اساس اخلاق حرفه‌ای خبرنگاری اسلامی است.

#### **۴. دعوت به خیر و اصلاح در پیام‌ها**
رسانه از نگاه قرآنی ابزار دعوت به نیکی است، نه صرفاً سرگرمی یا رقابت. قرآن می‌فرماید: «ولتکن منکم أمة یدعون إلى الخیر و یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر…» (آل‌عمران:۱۰۴). بنابراین، رسالت رسانه باید ترویج امید، رشد معنوی و اصلاح در جامعه باشد، نه تحریک احساسات منفی یا بی‌اعتمادی.

#### **۵. ادب گفتار و مسئولیت کلمه**
آیه‌ی «ما یلفظ من قولٍ إلا لدیه رقیبٌ عتید» (ق:۱۸) نشان می‌دهد که هر سخن در محضر خداوند ثبت می‌شود. رسانه به عنوان جریان گفتار جمعی، باید مراقب اثر کلمه باشد. استفاده از واژگان متین، محترمانه و نیکو نه‌تنها اخلاقی بلکه عبادت شمرده می‌شود.

#### **نتیجه‌گیری**
اخلاق رسانه‌ای در قرآن، نظامی جامع از راستگویی، احترام، تحقیق، خیرخواهی و مسئولیت اخلاقی تشکیل می‌دهد که می‌تواند بنیاد رسانه‌های معنویت‌محور و عدالت‌جوی باشد. جامعه‌ اسلامی با به‌کارگیری این اصول، نه‌تنها از آسیب‌های اطلاعاتی در امان می‌ماند، بلکه رسانه را به ابزار تربیت و تقرب الهی تبدیل می‌کند.

---

**گرد آورنده:** واحد تحقیق و پژوهش موسسه فرهنگی قرآن و عترت اسوه تهران