خاستگاه مهدویت(۱)

بسم الله الرحمن الرحیم
خاستگاه مهدويت(۱)

۱) نداي فطرت و طبيعت ذات بشر
چشمداشت آمدن يك مصلح آسماني و اميد به آينده اي روشن و استقرار صلح وعدل، امري فطري و طبيعي است كه با ذات و وجود آدمي سر و كار داشته و با آفرينش هر انساني همراه است و زمان و مكان نمي شناسد و به هيچ قوم و ملتي اختصاص ندارد. بر اين اساس همه افراد-طبق فطرت ذاتي خود- مايلند روزي فرا رسد كه جهان بشريت در پرتو ظهور رهبري از نا بساماني ها نجات يابد. بر اين اساس مي توان ادعا كرد كه هر فرد علاقه مند به سرنوشت بشريت و طالب تكامل معنوي و رشد و بالندگي، خواهان و آرزو مند قيام يك منجي جهاني و مصلح كل است و در انتظار ظهور چنين شخصي لحظه شماري مي كند.
۲)ظلم ستيزي و نجات مستضعفان
باور داران به رسولان الهي‌،عموماً افراد تهي دست و تحت ستم جامعه بوده اند كه از اطاعت سر دمداران كفر و باطل سر پيچي كرده و در طريق حق و ظلم ستيزي گام نهاده بودند.اين امر باعث واكنش شديد جبهه باطل و درگيري و نزاع هميشگي آنان با گروه حق و خدا پرست شده است. البته به علت وجود توان و امكانات بيشتر، گاهي غلبه و سلطه ظاهري با باطل گرايان بوده و فشارها و سخت گيري هاي فراواني از سوي آنان اعمال مي شده است.
سفيران الهي نيز كه رهبري صالحان، مستضعفان و ستمديدگان را عهده دار بوده اند، همواره با اشراف، فرعونيان و ستمكاران(گروه باطل) نزاع و در گيري داشته اند.آنان با ابلاغ پيام الهي و بشارت ظهور منجي، پيروان خود را به استقامت و صبر و بردباري و انتظار فرج دعوت مي كردند و ريشه هاي اعتقاد به آمدن نجات دهنده الهي را در دل و جان يكتا پرستان و مومنان مي كاشتند، قرآن به صراحت، به اين مطلب اشاره كرده، مي فرمايد:«و لقد كتبنا في الزبور من بعد الذكر ان الارض يرثها عبادي الصالحون »؛« ما در زبور(و كتاب هاي آسماني پيشين)، پس از نوشتن در لوح(محفوظ)، نوشتيم كه زمين را بندگان شايسته ما به ارث مي برند.»
معناي روشن آيه شريفه اين است:«بندگان شايسته خدا بر سراسر جهان، حكومت عادلانه و انساني خويش را برقرار خواهند ساخت.»
شيخ طوسي در تفسير آيه شريفه از امام باقر(عليه السلام) روايت كرده است:«ان ذلك وعد الله للمومنين با نهم يرثون جميع الارض» ؛« اين وعده قطعي خدا بر مومنان است كه تمامي زمين و زمان را به ارث خواهند برد». البته آيات ديگري نيز در اين زمينه وجود دارد كه در جاي خود به آنها پرداخته خواهد شد.
۳)شكست و ناكامي حكومت ها و نظام هاي سياسي

مشكلات دايمي جهان(جنگ ها، ستيزش ها، نا برابري ها، نا امني ها، بيداد گري ها و ...)؛ نيازها و خواسته هاي ضروري بشر( در زمينه رشد اقتصادي، ارتباطات، بهداشت، رفع فقر مادي و معنوي و ...)؛ ايده ها و آرمان هاي هميشگي بشر(صلح، عدالت، امنيت، آرامش، تعالي روحي و معنوي و ...)؛تجارب گذشته انسان ها ( در ضعف و نا تواني دولت ها و حكومت ها و فراواني مشكلات) و ... باعث خواست آگاهانه و طلب عاشقانه ظهور منجي و مصلح الهي از سوي بيشترانسانهاست. در واقع همه حكومت ها، گروها و انديشه ها ومكاتب، تمامي ترفندها و برنامه هاي خود را براي رفع كاستي هاي جامعه بشري به كار مي گيرند؛ ولي به دلايل مختلف موفق به اين كار نمي شوند. روشن است كه عامل بسياري از مشكلات و نابساماني هاي جوامع، خود حكومت ها و مكاتب و گروه ها هستند كه بيشتر در صدد تامين منافع مادي خود بوده اند؛ نه بر طرف ساختن كاستي ها و موانع رشد و شكوفايي انسان ها.

۴)فلسفه تاريخ و معنا داري آن
بر اساس«فلسفه نظري تاريخ» ظهور منجي«منجي موعود»، فرجام متعالي و شكوهمند آينده جهان و سر منزل متعالي و متكامل تاريخ بشري است. بر اين اساس روند طولاني مدت تاريخ، داراي هدف، غايت و معناي مشخصي است و آن تحقق جامعه موعود الهي و رسيدن بشر يه اوج سعادت و كمال مادي و معنوي است.اين معنا داري تاريخ،در فكر و ذهن بشر سايه انداخته و او را متوجه فرجام متعالي تاريخ ساخته است. و البته هدفي كه قرآن براي كروان بشري ترسيم مي كند،«عبادت و عبوديت» و در نتيجه ريدن به قرب الي است و منظور از آن معناي وسيع و گسترده اي است كه شامل كليه شئون زندگي انسان در روي زمين مي گردد« و ما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون» . اين ايده در دوراني از تاريخ، به كمال و تمام تحقق خواهد يافت و آن عصر « ظهور مهدي موعود» است . پس معنا داري تاريخ و كشف غايت و هدف آن، مي تواند منشا توجه انسان ها به ظهور مصلح بزرگ باشد.

۵) قانون سير تكاملي جامعه ها
يكي از دلايل منطقي اين موضوع، قانون سير تكاملي جامعه ها است. از آن روز كه انسان خود را شناخته، هيچ گاه زندگي يكنواختي نداشته است؛ بدين جهت پيشرفت ها و تحولات فراواني در نوع مسكن، تغذيه، وسيله نقليه، پوشش و علم و دانش او صورت گرفته است.عجيب اينكه به هيچ يك از اينها قانع نيست و باز براي وصول به سطحي بالاتر و بر تر ، تلاش و كوشش مي كند.عشق به تكامل در درون جان آدمي، شعله اي جاودانه و خاموش نا شدني است و همچنان انسان را به سوي جامعه اي پيش مي برد كه «تكامل هاي اخلاقي»، در كنار «تكامل هاي مادي» قرار گيرد. يكي از بارقه هاي اميد مردم براي رسيدن به آينده اي روشن و دنيايي پر از صلح و صفا و برادري و برابري- آن هم با ظهور منجي موعود- در پرتو«قانون تكاملي جامعه ها» روشن مي شود.

گرد آورنده : واحد تحقیق و پژوهش موسسه فرهنگی قران و عترت اسوه تهران