سفرهای جهادی و اوقات فراغت جهادی

بسم الله الرحمن الرحیم

**سفرهای جهادی و اوقات فراغت جهادی**

سفرهای جهادی در فرهنگ اسلامی، تلفیقی زیبا از ایمان، خدمت و خودسازی است؛ حرکتی از رفاه به رنج، از فردگرایی به جمع‌گرایی و از آسایش به مسئولیت. در عصر کنونی که مصرف‌گرایی و سرگرمی‌های بی‌هدف بخش بزرگی از اوقات فراغت انسان‌ها را پر کرده است، سفرهای جهادی الگویی نو و متعالی از گذران اوقات فراغت ارائه می‌کنند؛ الگویی که روحیه‌ی بندگی، تعاون، و رشد اجتماعی را در پرتو ایمان، زنده نگاه می‌دارد.

اوقات فراغت، فرصتی است تا انسان خود را بازسازی کند. اما در نگاه جهادی، این خودسازی تنها در محدوده‌ی فردی نمی‌ماند، بلکه به خدمت‌رسانی به جامعه و آبادانی زمین گسترش می‌یابد. زمانی که جوان مؤمن وقت آزاد خود را نه صرف سرگرمی‌های زودگذر، بلکه در خدمت به محرومان و رفع نیازهای واقعی جامعه می‌گذراند، به جای «مصرف‌کننده»، به «سازنده» و «فاعل مؤمن» بدل می‌شود. این همان روحیه‌ای است که از نگاه قرآن، نشانه‌ی ایمان زنده است: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ یَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ».

**جهاد خدمت و خودسازی**
سفر جهادی تنها ساختن مدرسه و خانه و پل نیست، بلکه مدرسه‌ای است برای ساختن انسان. جوانی که در روستایی دورافتاده خاک را جابجا می‌کند، در حقیقت درون خود را پاک‌سازی می‌نماید. رنج دیگران را لمس می‌کند، برایشان دل می‌سوزاند و در دل خود عشق به مردم می‌کارد. در هر بیل خاک و هر قطره عرق، معنای «عبادت» را تجربه می‌کند و درمی‌یابد که جهاد فقط در میدان نبرد نیست؛ جهاد در خدمت و اصلاح زندگی مردم نیز هست.

**فراغت جهادی؛ سبک زندگی مؤمنانه**
فراغت در فرهنگ دینی، فرصتی برای تقویت روح و رسالت انسان است. اگر بخواهد معنوی و سازنده باشد، نباید با بی‌هدفی و لهو همراه گردد. به‌همین دلیل، مفهوم «فراغت جهادی» نوعی بازتعریف ارزشمند از تفریح و استراحت است؛ ترکیب نشاط، خدمت، و رشد اخلاقی. سفرهای جهادی با ایجاد حس هم‌دلی، انضباط گروهی، کار گروهی و ساده‌زیستی، از جوانان انسان‌هایی قوی، اجتماعی و مسئول می‌سازد که در برابر سختی‌های زندگی مقاوم‌اند.

در اردوهای جهادی، لحظات سخت کار با شب‌های پر از مناجات و گفتگو با خداوند درهم می‌آمیزد. این تجربه‌ها، روحی تازه در جوان می‌دمد؛ روحی که ایمان، کار، و عشق به خلق در او آمیخته‌اند. گروه‌های جهادی در واقع «دانشگاه بندگی» هستند؛ جایی که علم، اراده، ایمان و عمل با هم تلفیق می‌شوند.

**ثمرات اجتماعی سفرهای جهادی**
سفرهای جهادی افزون بر اثرات فردی، تأثیری گسترده بر جامعه نیز دارند. از یک سو، امید و نشاط را به مناطق محروم می‌برند و از سوی دیگر، غرور و بی‌تفاوتی را در شهرنشینان می‌شکنند. این ارتباط صمیمی میان طبقات مختلف جامعه، همدلی ملی، مسئولیت‌پذیری اجتماعی و محبت انسانی را تقویت می‌کند؛ ارزش‌هایی که بنیان جامعه مؤمن و پویا را محکم می‌سازند.

در نهایت، سفرهای جهادی یادآور این حقیقت‌اند که اوقات فراغت، اگر در مسیر خدمت، عبادت و حرکت باشد، خود نوعی جهاد است. چنین فراغتی نه تنها روح را از خستگی دنیا می‌رهاند، بلکه جان را به شعله ایمان و بندگی روشن می‌کند؛ چنان‌که هر لحظه از زندگی جهادی، گامی است در مسیر قرب الهی و سازندگی امت مؤمنان.

---

**گردآورنده:** واحد تحقیق و پژوهش مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت اسوه تهران