تربیت در محیط خانه 1

بسم الله الرحمن الرحیم
تربیت بهترین ارث
فرزندان ثمره ی عمر و خلاصه شده ی آرزوها و خواسته های والدینشان هستند .
آن چیزی که از انسان بعد مرگ او می ماند نه مال و ثروت است و نه مقام و موقعیت بلکه فزرندان او هستند که یادآور اویند .فرزندانی که اگر صالح باشند نام نیک و یا حتی بد پدر و مادر را نیک و نیک تر می کنند و اگر بد باشند نام نیک نسل در نسل والدینش را گاهی بد می کند .
فرزند صالح تربیت کردن علاوه بر اینکه وظیفه ای اخلاقی و خانوادگی برای والدین است بلکه وظیفه ای اجتماعی نیز هست زیرا که این فرزندان هستند که جامعه ایند ه را می سازند و آن را تغییر می دهند .
در همین راستا امام علی علیه السلام نیز می فرمایند : « خَیرُ ما ورَّثَ الآباءُ اَلأَبناء اَلأَدَب[1]».

بهترین چیزی که پدر برای فرزند به ارث می¬گذارد ، از خودش باقی می¬گذارد، همان تربیت اوست.
آدم می تواند با تربیت فرزند صالح حتی بعد از مرگ خود هم ارتباطش با دنیا قطع نشود زیرا که آن فزرند صالح خیر کثیری را به والدین می رساند .

اولویت اول والدین
والدین امروزی ما متاسفانه وقت زیادی راصرف تامین نیاز های مادی فرزندان می کنند در صورتی که نیاز های مادی در اولویت بعدی است و تریبت و تامین نیاز های روحی در اولویت های اول . زیراکه بچه ها ابتدا خاستار بودن والدین در کنارشان هستند و بعد تامین نیازهای مادی شان . اینکه کودکی احساس امنیت و ارامش داشته باشد مهم تر است از اینکه احساس غنی بودن داشته باشد و هر وسیله و خواسته ی مادی اش زود برطرف شود .
از طرفی تامین دیر تر خاسته های مادی جای جبران دارد اما اگر خاسته ی معنوی کودکی دیر بر آورده شود و یا برآورده نشود هزینه های جبران ناپذیری برای فرزند و حتی پدر و مادر به جا خواهد گذاشت .
امام علی علیه السلام می فرمایند : « لَا تَجْعَلَنَّ أَكْثَرَ شُغْلِكَ بِأَهْلِكَ وَ وَلَدِك، فَإن یَکُن أهلُکَ و وَلَدُکَ أولیاءَ الله فَإنَّ اللهَ لا یُضیع أولیائَه[2]».
بیشتر مشغولیّات خویش را نسبت به خانواده و فرزندت قرار مده، چرا که اگر خانواده و فرزندت اولیاء خدا باشند، خدا آنها را فرو گذار نمی¬کند.

اساتید اخلاق تعابیر زیبایی داشتند و دارند که می گویند " تو برو و رابطه ی فرزندت را با خدا درست کن ...ایمانش را درست کن خدا رابطه فرزندت را با دنیا درست می کند با اخرت درست می کند وقتی رابطه اش را درست کردی دیگر غصه هیچ چیز را نخور "

خانواده ی غیرتمند
اگر می خواهید برای فرزندانتان کاری کنید بهتر از ثروت و مال و املاک این است که آن ها را غیرتمند بار بیاورید .غیرت انسانی داشتن فرزند نه غیرت حیوانی داشتن .اینگونه میشود که جامعه الهی می شود انسانی میشود .
فرزند که به دنیا می اید صفات انتسابی دارد که در فطرت او نهفته است لازم نیست به او بگویی خداجو باش مومن باش فطرت او امیخته به این معنا هاست و اصلا نباید چیزی را به فرزند تحمیل کنیم .

پس : تربیت یعنی ؟
گفتیم تربیت مهمترین کار و وظیفه ی والدین است و همینطور گفتیم که خداجو بودن و ویژگی های انسانی در همه ی کودکان از همان ابتدا که به دنیا می آیند هست پس اینجا یک سوال مطرح می شود : تربیت به چه معناست ؟
تربیت یعنی شکوفا کردن همان استعداد های فطری کودک .زیرا همان طور که گفتیم کودک در هنگام تولد استعداد های بالقوه ای دارد که تنها وظیفه ی والدین بالفعل کردن آن استعداد ها و ایجاد زمینه برای رشد آن استعداد ها می باشد .

زمین پاک فطرت کودک
اعمالی هستند که در وجود انسان ها نقش می بندد و جز ملکات و یا به تعبیری همان عادت ها می شود . کودک فطرتی دست نخورده و پاک دارد و هیچ ملکه ای در فطرت وی نیست .اما کودک در محیط خانواده که چشم باز میکند مجموعه ای از رفتار های مادر و پدر و خواهر و برادر ها را می بیند ، این افراد رشد یافته و دارای ملکات و رفتارهایی هستند .هر رفتاری از این ها سر بزند در وجود و فطرت کودک اثر دارد و روی ضمیر پاک و سفید کودک تاثیر میگذارد .در نتیجه باید مراقب بود .تربیت اینجا معنا پیدا می کند .باید مراقب بود تا ظرفیت ها و استعداد های کودک شکوفا شود و بتواند فطرت پاکش را با فعلیت برساند .
در روایاتمان داریم که مثلاً امام علی (علیه السلام) به امام حسن(علیه السلام) خطاب کرد، فرمود: « إِنَّما قَلبُ الحَدَث کَالأَرضِ الخَالیةِ ما ألقِیَ فیها مِن شَئٍ قَبِلَتهُ فَبادَرتُکَ بِالأَدَبِ قَبلَ أَن یَقسُوا قَلبُکَ [6]» قلب بچّه مانند زمین خالی است که هر چه در آن ریخته شود آن ¬را قبول می¬کند، پس من به تربیت تو مبادرت ورزیدم، پیش از آنکه قلبت سخت شود .
این روایت نشان دهنده ی اهمیت مراقبت از رفتار خود(والدین) و ایجاد زمینه برای بروز استعداد های فطری فرد می باشد .

در شماره های بعدی راهکار های دیگر تربیت فرزند را بیان می کنیم ان شا الله
و من الله توفیق

[1] اصول کافی، ج 8، ص 150.
[2] نهج البلاغه، حکمت352.