توانمندی خانواده در پیشگیری از انحرافات اجتماعی(قسمت سوم)

(بسم الله الرحمن الرحیم)
توانمندی خانواده در پیشگیری از انحرافات اجتماعی(قسمت سوم)

بر این اساس گفته می‏شود آنان كه در دوران كودكی نادرست تربیت شده اند، در جوانی و بزرگسالی راه صحیح زندگی را نمی‏شناسند و با این خلقیات زشت، قادر نیستند خود را با جامعه انطباق دهند، اینان در معاشرت‏های اجتماعی اغلب با ناكامی‏ و شكست مواجه می‏شوند، زیرا به طور ناآگاه فراگرفته‏ها‏ی غلط ایام كودكی خویش را بكار می‏بندند.
والدین، نخستین كسانی می‏باشند كه در محیط خانواده بر خلق و خوی فرزندان تأثیر می‏گذارند. آنها با برخوردها و حركات و سكنات خود پایه‏ها‏ی فضائل یا رذائل را در نهاد فرزندانشان پایه گذاری می‏كنند و زمینه‏ها‏ی شكل‏گیری حالات و ملكات اخلاقی حمیده یا رذیله را فراهم می‏كنند.
یكی از جرم شناسان به نام «دوگرف» در این رابطه می‏نویسد:‌«اثرات سال‏های عمر بر روی تكوین و تحول آتی شخصیت افراد بسیار بدیهی است و اگر خانواده به وظایف تربیتی خود عمل نماید و روابط بین والدین و فرزند طبیعی بوده و در محیط خانواده، جوّ دوستی و محبت حاكم باشد و در نهایت، اگر تمام نیازهای طبیعی فرزند تأمین گردد، طفل به راحتی اجتماعی شده و همچنین در روابط خانوادگی و خارج از آن، رفتارهای طبیعی و متعادل خواهد داشت، اما اگر شرایط و موقعیت به صورت دیگری باشد، یعنی خانواده از نظر تربیتی دچار نقیصه شده و طفل از كمبود شدید عاطفی رنج ببرد و اگر والدین از هم جدا شده باشنـد، بدیهـی است كه نتـایج زیـان بـار آن دیـر یا زود در طفل مشاهده خواهد شد.»(رستون) نیز در این باره می‏نویسد: «بدون شك، موقعیت نامناسب خانوادگی، تأثیرات جرم زایی بر روی اعضای خود دارد.
انواع پیشگیری
پیشگیری از نظر مدت زمان اجرای آن به دو نوع پیشگیری كوتاه مدت و بلند مدت تقسیم می‏شود كه در ذیل، تعریف هر یك ارائه می‏شود:
پیشگیری كوتاه مدت:
به مجموعه راهكارهایی گفته می‏شود كه در مدت زمان كمتری انجام می‏شود، نظیر تجهیزات پلیس و نیروهای انتظامی،فراهم نمودن روشنایی بیشتر خیابان‏ها، كوچه‏ها‏ و اماكن عمومی، تدوین قوانین جزایی متناسب و بازدارنده، ایجاد مؤسسات مددكاری، فراهم نمودن فضاهای مناسب برای گذراندن اوقات فراغت، حمایت از كودكانی كه مورد اذیت و آزار و بدرفتاری خانواده قرار می‏گیرند، انهدام یا بستن محله‏ها‏ و امـاكـن جرم زا و ممانعت از پخش برنـامـه‏هـا‏ی خشـونت زا در تلـویزیون و …تا فرصت‏های وقوع انحراف یا جرم را كاهش دهد.
پیشگیری بلند مدت:
به سازوكارهایی اطلاق می‏شود كه در یك فرآیند زمانی مدت دار صورت می‏گیرد تا در آینده فرصت‏ها‏ی وقوع جرم را كاهش دهد. از قبیل فراهم نمودن بسترهای مناسب برای دسترسی افراد به موقعیت‏ها‏ی مناسب و كافی آموزش و پرورش، تدوین و اجرای سیاست‏ها‏ی كلی جهت ایجاد اشتغال برای اعضای جامعه، تشكیل گروههای اجتماعی با هدف ارتقای مهارت‏ها‏ی تربیتی والدین، تلاش در جهت برخورداری اعضای جامعه از نیازهای اساسی زندگی، تقویت نقش پیشگیرانه مدارس از طریق ارتقای محتوا و كیفیت برنامه‏ها‏ی آموزشی و تربیتی، تلاش در جهت كاهش شكاف اقتصادی در بین اقشار مختلف جامعه و دستیابی به عدالت اجتماعی و … گرچه این نوع پیشگیری به جهت آثار و بركات ماندگارتر و مطلوب‏تر، از اهمیت بیشتری برخوردار است، اما در هر جامعه‏ای در كنار این نحوه پیشگیری، نمی‏توان از پیشگیری نوع اول بی نیاز بود. به عبارت دیگر این دو نوع پیشگیری، مكمل همدیگر هستند و در پرتو بكارگیری همزمان آنها نتایج بهتری حاصل می‏شود.
شیوه‏ ها‏ی پیشگیری
برای پیشگیری از انحرافات اجتماعی شیوه‏ها‏ی متفاوتی از سوی صاحبنظران بیان شده است كه در اینجا به بعضی از مهم‏ترین آنها اشاره می‏كنیم:
الف) آموزش مداریادگیری
یكی از شیوه‏ها‏ی پیشگیری كه از دیرباز بین اندیشمندان مطرح بوده و اكنون نیز طرفدارانی دارد؛ مبتنی بر این نظریه است كه افراد، انواع رفتارها را در كنش با دیگران فرا می‏گیرند. این دیدگاه برای رفتار فرد، خواه هنجارمند یا انحرافی، هیچ منشأ ارثی یا ژنتیكی و یا فیزیولوژیكی قائل نمی‏باشد، بلكه بیان می‏دارد كه فرد در تعامل با دیگران یك سلسله ارزش‏ها‏، هنجارها و رفتارها را یاد گرفته و می‏پذیرد. بر اساس این دیدگاه بعضی معتقد بودند اگر در یك جامعه تعلیم و تربیت همگانی شود، در واقع به تدریج راه انجام رفتارهای انحرافی مسدود می‏شود، «ویكتور هوگو» در این زمینه اظهار می‏دارد یك مدرسه باز كنید، در یك زندان بسته می‏شود.
نظریه «انتقال فرهنگی» بر یادگیری و آموزش تأكید دارد. در این نظریه بیان می‏شود كه همنوایان كسانی هستند كه در اثر ارتباط با افراد سازگار، هنجارها و ارزش‏ها‏ی فرهنگی مورد قبول آنها را فراگرفته، بر اساس آنها عمل كنند و در مقابل، منحرفان كسانی هستند كه با افراد كجرو در ارتباط بوده و به شدت از آنها تأثیر می‏پذیرند؛ به جهت همین تأثیر پذیری است كه رهبران دینی، پیروان خود را از ارتباط و معاشرت با افراد منحرف و بزهكار باز می‏دارند. امام صادق(علیه السلام) در این خصوص می‏فرماید:«لاتصحبوا اهل البدع و لاتجالسوهم فتصیروا عند الناس كواحد منهم یعنی با افراد منحرف همنشینی و معاشرت نداشته باشید، زیرا همنشینی با آنها موجب می‏شود كه مردم ،شما را یكی از آنها به شمار آورند.
ادامه دارد...

گردآورنده:زینب قاری
منبع:سایت تبیان